Chướng hơi dạ cỏ ở trâu bò: nguyên nhân và cách điều trị
Chướng hơi dạ cỏ không chỉ là một căn bệnh thông thường mà còn là mối đe dọa trực tiếp đến tính mạng của đàn trâu bò. Đặc biệt vào đầu mùa mưa, bệnh diễn biến phức tạp, gây ra nhiều thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi. Vậy đâu là nguyên nhân và cách phòng trị hiệu quả căn bệnh này? Bài viết dưới đây Thái Bình Dương sẽ giúp bà con tìm ra câu trả lời.
Nguyên nhân gây chướng hơi dạ cỏ
Chướng hơi dạ cỏ là một bệnh thường gặp ở gia súc đặc biệt là trâu bò, và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này là chế độ ăn uống không phù hợp. Cụ thể khi gia súc ăn quá nhiều cỏ non hoặc cây họ đậu, hay những loại thức ăn có nhiều chất nhầy như rau lang, rau muống non… có khả năng lên men nhanh, sẽ khiến cho lượng khí sinh ra trong dạ cỏ tăng cao.
Khi trâu bò tiêu thụ các loại thức ăn này, hệ tiêu hóa của chúng không kịp thích nghi với sự gia tăng đột ngột của khí, dẫn đến tình trạng không thể thoát hơi ra ngoài, gây chướng bụng và căng dạ cỏ. Trong những tháng mùa khô khi gia súc chủ yếu ăn thức ăn khô như rơm hay cỏ khô, hệ vi sinh vật trong dạ cỏ sẽ thích nghi để tiêu hóa các loại thức ăn này. Khi vào đầu mùa mưa, gia súc chuyển sang ăn cỏ non nhiều hơn, việc thay đổi đột ngột trong chế độ ăn sẽ làm mất cân bằng hệ vi sinh vật, từ đó gia tăng nguy cơ mắc bệnh chướng hơi dạ cỏ.
Ngoài ra bệnh cũng có thể phát sinh từ các tình trạng bệnh lý khác như liệt dạ cỏ, bội thực, tắc thực quản, hoặc viêm họng, dẫn đến việc trâu bò không thể ợ hơi. Những tình trạng bệnh lý này cản trở khả năng thoát hơi, khiến khí tích tụ trong dạ cỏ và tạo ra áp lực lớn. Đặc biệt viêm màng bụng cũng có thể gây ra hiện tượng chướng hơi, làm tình trạng thêm nghiêm trọng hơn.
Triệu chứng của bệnh chướng hơi dạ cỏ
Bệnh xảy ra rất nhanh và thường khiến gia súc cảm thấy khó chịu và bồn chồn. Các triệu chứng đầu tiên có thể nhận thấy là bụng của gia súc trở nên chướng căng, đặc biệt là ở khu vực bụng bên trái, nơi có thể xuất hiện hiện tượng mất hõm, làm cho vùng này có thể cao hơn cả cột sống. Khi gõ vào bụng, người chăn nuôi có thể nghe thấy âm thanh trống rỗng, cho thấy có sự tích tụ khí trong ruột.
Ngoài ra trâu bò thường có biểu hiện quay đầu về phía sau, điều này cho thấy chúng cảm thấy đau đớn và khó chịu trong cơ thể.
Khi bệnh diễn biến nặng hơn, trâu bò sẽ có dấu hiệu khó thở, thể hiện qua việc hai chân trước có thể dạng ra để cố gắng hít thở sâu hơn. Nhịp thở trở nên tăng lên, đồng thời nhịp tim cũng tăng nhanh, có thể khiến cho tĩnh mạch ở cổ phồng to, làm cho tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Niêm mạc mắt, mũi, và hậu môn của trâu bò có thể xuất hiện tình trạng xung huyết, và nếu không được can thiệp kịp thời, các khu vực này có thể chuyển sang màu tím bầm, phản ánh tình trạng thiếu oxy trong máu và tổn thương nghiêm trọng đến sức khỏe của gia súc.
Cách điều trị bệnh chướng hơi dạ cỏ ở trâu bò
Bệnh chướng hơi dạ cỏ ở trâu bò là một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là quy trình điều trị chi tiết cho bệnh này:
- Ngừng cho ăn: Đầu tiên cần cho gia súc nhịn ăn để giảm áp lực lên dạ cỏ, đồng thời nên để chúng đứng với hai chân trước cao hơn hoặc đi lên dốc. Việc này giúp giảm chèn ép lên phổi và tim, tạo điều kiện cho dạ cỏ hoạt động bình thường hơn.
- Cung cấp dung dịch hỗ trợ: Cho gia súc uống một trong các loại dung dịch sau:
- Dung dịch Magnesi Sulfat (MgSO4): Hòa 50-100g với 0,5 – 1 lít nước.
- Nước dưa chua: Cung cấp từ 0,5 – 1 lít.
- Bia hơi: Có thể cho từ 0,5 – 2 lít.
- Kích thích ợ hơi: Để giúp gia súc ợ hơi, có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Xoa bóp vùng dạ cỏ để kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa.
- Giã nhuyễn gừng và tẩm vào rơm, sau đó chà sát liên tục ở hông bên trái trong khoảng 30-60 phút.
- Nắm lưỡi gia súc và kéo nhẹ nhàng lệch về một bên nhiều lần.
- Sử dụng ống mềm: Nếu tình trạng không cải thiện, có thể sử dụng ống mềm (bằng cao su hoặc nhựa) đưa qua thực quản vào dạ cỏ. Kết hợp với việc ấn mạnh vào hõm hông trái để khí có thể thoát ra ngoài.
- Tiêm thuốc kích thích nhu động: Trong trường hợp bệnh chướng hơi phát sinh sau bệnh liệt dạ cỏ, có thể tiêm Pilocarpine để tăng cường nhu động dạ cỏ. Đồng thời cần tiêm các thuốc trợ sức, trợ lực theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Xử lý khẩn cấp: Nếu dạ cỏ vẫn chướng căng và nguy hiểm đến tính mạng của gia súc, cần thực hiện quy trình cấp cứu bằng cách chọc troca. Cụ thể:
- Sát trùng vị trí giữa hõm hông trái của gia súc.
- Chọc mạnh troca qua thành bụng và rút lõi từ từ, bịt đầu thoát của troca để khí thoát ra từ từ. Cần chú ý để tránh giảm đột ngột áp lực máu ở não, có thể dẫn đến sốc và tử vong.
- Giữ troca cho khí thoát hết sau đó khi rút troca phải cho lõi vào lại để thức ăn không tiếp xúc với vết thương, tránh gây viêm phúc mạc.
- Sử dụng kháng sinh: Để chống nhiễm trùng, có thể tiêm hoặc bơm thẳng vào dạ cỏ một trong các loại kháng sinh như Gentamycin, Ampicillin, Penicillin, hoặc Cefamicin, với liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Việc thực hiện các biện pháp điều trị này cần phải được giám sát chặt chẽ và thực hiện nhanh chóng để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của gia súc.
Một số cách phòng bệnh chướng hơi dạ cỏ ở trâu bò
Bệnh chướng hơi dạ cỏ là một tình trạng nghiêm trọng có thể xảy ra ở trâu bò, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho gia súc. Để phòng ngừa bệnh này bà con cần thực hiện các biện pháp chăm sóc và quản lý dinh dưỡng hợp lý bao gồm:
Quản lý chế độ ăn uống:
- Tránh cho gia súc ăn quá nhiều cỏ non hoặc cây họ đậu, vì các loại thức ăn này có thể gây ra sự hình thành khí trong dạ cỏ. Những loại thức ăn này thường chứa nhiều protein và chất xơ, dễ gây lên men và sinh hơi, dẫn đến tình trạng chướng bụng.
- Hạn chế cho gia súc ăn các thức ăn có nhiều chất nhầy như rau lang hoặc rau muống non. Những loại thực phẩm này có thể làm tăng độ nhớt trong dạ cỏ, gây khó khăn cho quá trình tiêu hóa và dẫn đến nguy cơ chướng hơi.
- Cần theo dõi chặt chẽ các loại thức ăn dễ lên men khác để đảm bảo rằng chúng không được cung cấp với số lượng lớn trong bữa ăn của gia súc.
Thay đổi thức ăn từ từ:
- Khi có nhu cầu thay đổi loại thức ăn cho gia súc, việc thực hiện quá trình chuyển đổi cần được tiến hành từ từ. Việc thay đổi đột ngột chế độ ăn có thể khiến hệ tiêu hóa của gia súc không kịp thích nghi, dẫn đến rối loạn tiêu hóa và các vấn đề nghiêm trọng khác, bao gồm cả bệnh chướng hơi dạ cỏ.
- Để đảm bảo sự chuyển tiếp an toàn, có thể bắt đầu bằng cách trộn lẫn thức ăn mới với thức ăn cũ trong một khoảng thời gian nhất định. Dần dần tăng tỷ lệ thức ăn mới cho đến khi gia súc hoàn toàn quen với chế độ ăn mới.
Theo dõi và điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan:
- Gia súc mắc các bệnh lý như liệt dạ cỏ, bội thực, tắc thực quản, hoặc viêm họng có thể gặp khó khăn trong việc ợ hơi. Những bệnh lý này cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng như chướng hơi dạ cỏ.
- Việc theo dõi sức khỏe định kỳ cho gia súc cũng rất quan trọng. Nên tiến hành kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh lý và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Đặt mua sản phẩm thiết bị chăn nuôi bò
Giáo dục và tập huấn cho nhân viên chăm sóc:
- Cần tổ chức các buổi tập huấn cho nhân viên chăm sóc gia súc về các biện pháp phòng ngừa bệnh chướng hơi dạ cỏ. Việc này giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe cho gia súc.
- Nhân viên cũng nên được hướng dẫn về cách nhận biết các dấu hiệu sớm của bệnh chướng hơi dạ cỏ để có thể can thiệp sớm, giảm thiểu rủi ro cho gia súc.
Bằng cách thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng ngừa này, người chăn nuôi có thể bảo vệ sức khỏe cho đàn gia súc, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh chướng hơi dạ cỏ và nâng cao hiệu quả chăn nuôi.
Với những thông tin trên Thái Bình Dương mong muốn đã trang bị cho bà con những kiến thức cần thiết để phòng ngừa và điều trị hiệu quả bệnh chướng hơi dạ cỏ ở trâu bò góp phần nâng cao năng suất chăn nuôi. Nếu phát hiện trâu bò có dấu hiệu mắc bệnh, hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ thú y để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Phó phòng Marketing
Thạc Sĩ, Bác Sĩ Thú Y (Trường Nông Lâm TP.HCM), Có hơn 6 năm kinh nghiệm trong ngành chăn nuôi