Hướng dẫn cách xử lý khi lợn bị sảy thai
Sảy thai ở heo nái là tình huống khiến người nuôi lo lắng, vừa ảnh hưởng đến sức khỏe vật nuôi, vừa gây thiệt hại kinh tế đáng kể. Nhằm giúp bà con nắm vững cách chăm sóc và khắc phục kịp thời, Thái Bình Dương mang đến hướng dẫn chi tiết, dễ thực hiện, từ nhận biết dấu hiệu, phòng ngừa đến xử lý khi lợn nái bị sảy thai, giúp bảo vệ đàn heo và duy trì năng suất hiệu quả.
Triệu chứng heo sẩy thai bà con cần lưu ý
Bệnh sẩy thai ở heo nái thường xuất hiện một cách đột ngột hoặc diễn tiến âm thầm, vì vậy việc nhận biết sớm các dấu hiệu là cực kỳ quan trọng để hạn chế thiệt hại. Bà con nên chú ý các triệu chứng sau:
1. Dấu hiệu sớm
- Heo nái lờ đờ, mệt mỏi, bỏ ăn và uống ít nước.
- Thân nhiệt tăng nhẹ hoặc sốt, biểu hiện cơ thể suy nhược.
- Âm đạo tiết dịch bất thường: có thể là dịch nhầy, máu, mủ hoặc dịch màu nâu, vàng sẫm, kèm mùi hôi khó chịu.
- Vú heo không phát triển bình thường, có thể teo hoặc căng mọng nước bất thường.
2. Dấu hiệu trực tiếp
- Xuất hiện bào thai bị tống ra ngoài, có thể còn nguyên bọc thai hoặc đã phân hủy (thai khô/gỗ).
- Heo nái rặn, đau bụng đột ngột trước thời điểm dự kiến sinh.
- Trong một số trường hợp, sảy thai muộn sẽ kèm theo hiện tượng đẻ non hoặc thai chết lưu.
3. Dấu hiệu gián tiếp
- Bầu vú căng hoặc xuống sữa bất thường dù chưa đến ngày sinh, sữa có thể vón cục hoặc tiết dịch nhầy.
- Heo nái đi lại khó khăn, chân phù nề hoặc đi khập khiễng.
- Thể trạng heo thay đổi rõ rệt: bụng không phát triển như bình thường hoặc teo lại, heo thiếu sức sống.
Lưu ý: Khi nhận thấy một hoặc nhiều dấu hiệu kể trên, cần cách ly ngay heo nái và liên hệ bác sĩ thú y để chẩn đoán nguyên nhân sớm. Đồng thời, giữ vệ sinh chuồng trại, xử lý dịch tiết và bào thai cẩn thận để tránh lây lan sang heo khác.
Nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng lợn bị sảy thai
Tình trạng sảy thai ở heo nái xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm dịch bệnh, dinh dưỡng, môi trường, cũng như các vấn đề liên quan đến nội tiết và di truyền. Việc xác định nguyên nhân cụ thể là bước quan trọng để phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
1. Do dịch bệnh truyền nhiễm
Các bệnh lý truyền nhiễm là nguyên nhân phổ biến khiến heo nái sảy thai hoặc thai chết lưu:
- Tai xanh (PRRS – Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome): Heo nái nhiễm virus thường bỏ ăn, sốt và có biểu hiện hô hấp; sảy thai thường xảy ra vào giai đoạn cuối thai kỳ, kèm theo heo con chết hoặc yếu.
- Dịch tả heo cổ điển (CSF): Virus độc lực cao có thể gây sảy thai, trong khi virus độc lực trung bình hoặc thấp thường dẫn đến khô thai, chết lưu thai hoặc heo con yếu.
- Parvovirus (Khô thai – PPV): Nhiễm virus trong giai đoạn đầu thai kỳ có thể dẫn đến chết phôi; nhiễm trong giai đoạn giữa thai kỳ gây thai chết hoặc khô thai. Heo con sống sót đôi khi vẫn mang bệnh dai dẳng.
- Bệnh giả dại (Aujeszky – Pseudorabies): Nhiễm virus sớm gây chết phôi, giai đoạn sau có thể gây sảy thai, thai chết lưu hoặc heo con yếu.
Ngoài ra, một số bệnh khác như Leptospirosis, Brucellosis, dịch tả heo Châu Phi (ASF), cúm heo (SI), enterovirus, viêm não Nhật Bản B cũng có thể dẫn đến sảy thai, thai chết lưu hoặc khô thai, tùy mức độ nhiễm và giai đoạn mang thai.
2. Do dinh dưỡng và độc tố trong thức ăn
Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt hoặc thức ăn nhiễm độc tố là nguyên nhân quan trọng gây sảy thai:
- Thức ăn bị nấm mốc, đặc biệt chứa Aflatoxin, Zearalenone, Fumonisin, có thể làm chết phôi, thai chết lưu hoặc khô thai, giảm sức khỏe và tăng nguy cơ sảy thai.
- Thiếu vitamin: Thiếu vitamin A và E ảnh hưởng đến sự phát triển thai nhi và chức năng sinh sản của heo nái.
- Thiếu khoáng chất: Canxi, sắt, mangan, iod không đủ có thể dẫn đến thai chết lưu, heo sơ sinh yếu hoặc sinh non.
3. Do tác động ngoại cảnh và stress
Các yếu tố môi trường và cách chăm sóc không phù hợp cũng là nguyên nhân gây sảy thai:
- Stress nhiệt: Nhiệt độ cao hoặc thay đổi đột ngột làm tăng tỷ lệ chết phôi và sảy thai, đặc biệt trong giai đoạn thụ tinh và phát triển thai.
- Vận động mạnh, va chạm hoặc chấn thương: Heo nái bị tác động vật lý trong thai kỳ dễ dẫn đến sảy thai hoặc thai chết lưu.
- Tiêm phòng hoặc can thiệp y tế sai kỹ thuật: Phối hợp vắc xin, tiêm thuốc không đúng giai đoạn nhạy cảm cũng có thể ảnh hưởng đến thai kỳ.
4. Do di truyền và rối loạn nội tiết
- Rối loạn hormone progesterone: Progesterone thấp hoặc không ổn định trong thai kỳ có thể làm phôi không bám chắc vào tử cung hoặc bị chết, dẫn đến sảy thai.
- Yếu tố di truyền: Một số dòng heo có khả năng sinh sản kém hoặc dễ bị rối loạn nội tiết, làm tăng nguy cơ thai chết, sảy thai hoặc vô sinh.
Cách xử lý khi lợn bị sảy thai
1. Cách ly và vệ sinh ngay lập tức
Khi phát hiện heo nái sảy thai, bước đầu tiên và quan trọng nhất là cách ly heo nái khỏi đàn để hạn chế nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt khi nguyên nhân là do virus hoặc vi khuẩn như PRRS, Parvovirus, Leptospira hay Brucella. Heo nái nên được đưa sang một khu vực riêng, có thông gió tốt, khô ráo và dễ quan sát.
Ngay sau đó, thu dọn và tiêu hủy bào thai, nhau thai một cách hợp vệ sinh. Các bào thai, nhau thai và dịch tiết cần được chôn lấp sâu kết hợp rắc vôi bột để ngăn vi khuẩn phát triển. Đồng thời, toàn bộ khu vực chuồng nuôi phải được sát trùng kỹ lưỡng bằng các dung dịch chuyên dụng như Iodine, GPC8 hoặc các chất sát trùng phù hợp khác, nhằm tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại, tạo môi trường an toàn cho heo còn lại trong đàn.
2. Can thiệp y tế cho heo nái
Sau khi cách ly và vệ sinh, bước tiếp theo là kiểm tra sức khỏe và tử cung của heo nái. Việc này đảm bảo rằng không còn thai sót lại trong tử cung, vì thai tồn đọng có thể dẫn đến viêm tử cung mãn tính, viêm vú hoặc giảm khả năng sinh sản ở lần mang thai sau.
Để đẩy hết dịch và nhau còn sót, người chăn nuôi có thể sử dụng thuốc hỗ trợ như Oxytocin hoặc Prostaglandin, tiêm theo liều lượng khuyến cáo tùy trọng lượng cơ thể. Song song đó, cần sử dụng kháng sinh như Amoxicillin, Oxytetracycline hoặc Gentamox LA để phòng ngừa nhiễm trùng tử cung, nhất là khi heo đã sảy thai trên 35 ngày.
Đặt mua xi lanh - kim tiêm thú y
Đồng thời, việc tiêm thuốc trợ sức và bổ sung dinh dưỡng cũng rất quan trọng để heo nái nhanh hồi phục, nâng cao sức đề kháng. Có thể dùng các loại Vitamin C, B-complex, Gluco-K-C để tăng cường miễn dịch, giúp heo nái phục hồi thể trạng, giảm nguy cơ suy kiệt, viêm nhiễm hoặc sảy thai lần tiếp theo.
3. Chăm sóc và theo dõi phục hồi
Trong giai đoạn phục hồi, heo nái cần được cung cấp nước uống sạch, đầy đủ và thức ăn dễ tiêu hóa, giàu chất dinh dưỡng, để bù đắp lượng năng lượng đã mất và duy trì sức khỏe. Nên ưu tiên thức ăn mềm, dễ hấp thu, bổ sung thêm chất xơ và vitamin để tránh táo bón và giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt.
Đặc biệt, theo dõi sát sao tình trạng heo nái trong 7-10 ngày tiếp theo là cần thiết. Bà con cần quan sát:
- Nhiệt độ cơ thể: phát hiện sốt hoặc dấu hiệu nhiễm trùng kịp thời.
- Dịch tiết âm đạo: chú ý lượng, màu sắc, mùi hôi, để phát hiện viêm tử cung hoặc viêm nhiễm còn sót.
- Hành vi và thể trạng: ăn uống, vận động, phát triển vú và dấu hiệu mệt mỏi để điều chỉnh chế độ chăm sóc kịp thời.
Việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình cách ly – y tế – phục hồi sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại do sảy thai, bảo vệ sức khỏe heo nái và đảm bảo khả năng sinh sản cho các lần mang thai sau.
Đặt mua sản phẩm thiết bị chăn nuôi heo
Hy vọng với hướng dẫn chi tiết cách xử lý khi lợn bị sảy thai ở trên, bà con sẽ nắm vững quy trình chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả, đồng thời đừng quên theo dõi sát heo nái, duy trì vệ sinh chuồng trại và liên hệ bác sĩ thú y ngay khi có dấu hiệu bất thường để hạn chế thiệt hại cho đàn.
Phó phòng Marketing
Thạc Sĩ, Bác Sĩ Thú Y (Trường Nông Lâm TP.HCM), Có hơn 6 năm kinh nghiệm trong ngành chăn nuôi